nieuws
John Bijl: 'Burgemeester heeft het minst te vertellen van allemaal'
Zeg je politiek, dan noemt de burger vaak de naam van de burgemeester of premier. "Jammer", zegt John Bijl uit Rotterdam. "Het echte werk van de politiek gebeurt in de gemeenteraad of de Tweede Kamer. Niet in het bestuur."
Bijl stroopt al acht jaar jaar als anonieme mystery burger vergaderingen af van gemeenteraden in Nederland. Als een culinair journalist die stiekem restaurants bezoekt en een genadeloze recensie schrijft. John Bijl plaatst zijn impressies in het blad Binnenlands Bestuur. 300 inmiddels.
Net terug van een kort tripje naar New York zegt Bijl tevreden te zijn over het functioneren van de democratie in Nederland. "Particuliere gebouwen in de VS zien er prima uit, maar de buitenruimte is er bar slecht aan toe. Als er hier in de stad één stoeptegel scheef ligt, dan is dat via een persoonlijk berichtje naar het account 'Rotterdam' doorgaans in een uur geregeld."
Dat neemt niet weg dat er 300 keer van alles op en aan te merken viel op de lokale politici. De grootste grief? "Als ze met de armen over elkaar zitten en uitstralen: dit vind ik nou eenmaal. Ze gaan de discussie niet meer aan, terwijl het uitgangspunt van democratie is dat je het met elkaar oneens bent."
Fortuyn
Juist de debatten maken een gezonde democratie. Voorbeeld? Rotterdam. "In 2002 kwam Leefbaar Rotterdam met Fortuyn. Het betekende het einde van het machtsblok van de PvdA. Niets ten nadele van de wethouders die er toen zaten, maar ze werden niet aangestuurd door de gemeenteraad, door het debat. Nu wel. Dat de stad er nu zo mooi bij ligt, is mede het gevolg van 'de schok' van 2002."
De burgemeester heeft in dat politieke krachtenveld een overschatte rol. "De burgemeester heeft het minst te vertellen van allemaal. Hij heeft geen stemrecht. Het is de gemeenteraad die het verschil maakt."
Hij ziet niets in een gekozen burgemeester, omdat diens rol dan weer groter wordt. "Kijk naar Japan, naar de VS. Conflicten tussen gemeenteraad en burgemeester worden al snel machtsconflicten, omdat de burgemeester zegt: ik heb nu eenmaal het mandaat van de kiezer. Het werkt vaak verlammend."
House of Cards
John Bijl is een groot liefhebber van films en series, ook al geven die vaak een vertekend beeld van de politieke werkelijkheid. "Het gaat alleen over bestuurders. House of Cards geeft geen fraai beeld. In Borgen zie je in drie seizoenen de premier maar één keer in het parlement. Dat is toch absurd."
Het kan ook beter: de Nederlandse tv-serie de Fractie, waarin John Bijl een bescheiden rolletje had als Kamerlid. "Ik vond die serie goed gemaakt. Het sloeg niet direct aan. Helaas zitten we in een tijdgeest waarbij een tv-serie in het eerste seizoen moet knallen, anders gaat de stekker eruit."
Einde carrière als acteur, al treedt hij binnenkort wel op: masterclasses, waarin hij alle tips en tricks geeft van 300 bezoekjes als mystery burger. De rode draad? "Wees niet bang voor het debat. Een raadsvergadering mag rommelig zijn omdat de emoties hoog oplopen."
Vanavond tussen 19 en 20 uur in de Verdieping een uitgebreid gesprek met John Bijl over politiek, film en muziek.
