​​​​​​​Rotterdammer in Uruzgan: ‘Er was daar helemaal geen vijand’

Lezingen zijn opgeschort in verband met het coronavirus. Nikko Norte (55) woont tegenwoordig in Oostenrijk. Hij zou ‘even’ naar Nederland komen voor de publicatie van Onvoorspelbaar Verleden.

“Ik kan Oostenrijk voorlopig niet meer in. De grenzen zijn dicht. Het wintersportseizoen is afgelast. Noodgedwongen blijf ik nu langer in Nederland, bij mijn schoonouders.”

Zijn boodschap dreigt daarom enigszins ondergesneeuwd te raken. Maar een boodschap heeft hij en die zal hard aankomen bij de Nederlandse krijgsmacht: de missie in de Afghaanse provincie Uruzgan was onzin.

“Het was daar vredig en die mensen wilden geen hulp. Wij hebben voor problemen gezorgd door er tegen een niet bestaande vijand te vechten, de Taliban.”

Norte weet waarover hij het heeft. Al voor de komst van de Nederlanders was hij als militair in Uruzgan. “Het was er rustig, het was er mooi.” Dat veranderde met ‘Kamp Holland’. “Het Nederlandse leger ging altijd in pelotons, met vijf of zes gepantserde wagens, door de dorpen rijden. Dat zette kwaad bloed bij de lokale bevolking. Die dachten dat de onderdrukkers, zoals vroeger de Russen, weer terug waren.”

Maar was de Nederlandse missie niet bedoeld om vrede te stichten, te strijden tegen de professionele vechtmachine Taliban? “De Taliban zat daar helemaal niet. Dan zouden er veel meer slachtoffers zijn gevallen. Er waren wel incidenten, beschietingen, maar daar zaten lokale jongens achter. Hooligans, die net zo dapper wilden doen als vader en opa die tegen de Russen hadden gevochten.”

In Onvoorspelbaar Verleden beschrijft Nikko Norte hoe de Nederlandse soldaten lummelend de tijd doodden. Kaarten, gamen, achter de laptop zitten: bepaald geen heroïsche schets. “Ze kwamen er voor een stukje avontuur van vier maanden.”

Hoe zit het dan met de trauma’s die Uruzgan-veteranen zeggen te hebben opgelopen? “Ik wil niet te lichtzinnig doen over incidenten die mensen hebben meegemaakt, maar ik plaats er wel kanttekeningen bij. Sommigen beschrijven drama’s, zoals ‘ík zag de Taliban borsten afsnijden van vrouwen’ die simpelweg niet waar kunnen zijn.”

Nikko Norte zegt de onzin van de missie regelmatig te hebben aangekaart gedurende zijn tweejarige verblijf. “Ik was een roepende in de woestijn. Tegen beter weten in ben ik gebleven, in de hoop wat te kunnen veranderen.”

Pas 14 jaar na dato schrijft hij een boek over Uruzgan, aan de hand van de dagboeken die hij bijhield. “Ik dacht dat andere militairen dat wel eerder zouden doen. Dat bleef uit en ‘Uruzgan’ werd steeds meer gepresenteerd als het Nederlandse Vietnam. Toen dacht ik: ik ga het toch een keer opschrijven.”

Norte krijgt uiteraard boze reacties vanuit de krijgsmacht, van (ex-)militairen die zeggen dat er wel degelijk tegen de Taliban is gevochten. “Maar ik krijg nog veel meer reacties van veteranen die zeggen: ’Eindelijk iemand die zich uitspreekt, want je hebt gewoon gelijk’. Ze zitten vol schaamte en schuldgevoelens. Daar zou meer aandacht voor moeten zijn.”

Nikko Norte is een avonturier. Na zijn jaren als matador in Spanje koos hij dus voor de woestijn in Afghanistan. Nu stort hij zich voor zijn werk op voeding en gezondheid, en daar komt het coronavirus weer om de hoek kijken. “Juist nu zie je hoe belangrijk het is om een goede weerstand op te bouwen. Veel bewegen en regelmatig fysiek op het gaspedaal drukken.”