nieuws

Analyse: Waarom de 'Gorkumse kopschoppers' geen tien jaar cel kregen

De rechter in Rotterdam legde dinsdag werkstraffen op aan de zogeheten kopschoppers van Gorinchem. PVV-leider Geert Wilders reageerde woedend en vond dat tien jaar cel passend was geweest. Hoe valt dit grote verschil in standpunten te verklaren? We analyseren de uitspraak.
Het incident vond plaats op 15 november 2019 in het Gijs van Andelpark in Gorinchem. Een jongen werd tegen het hoofd geschopt en geslagen. Drie verdachten die het grootste aandeel hadden in het geweld stonden terecht. Zij waren overigens betrokken bij meerdere geweldplegingen op verschillende tijdstippen.
De verdachten kregen achtereenvolgens een leerstraf van vijftig uur en werkstraffen van tachtig en 101 uur. Daarnaast voorwaardelijke celstraffen en behandeling. Geert Wilders gaf zijn mening in een tweet.
Het drietal is berecht volgens het jeugdstrafrecht. Dat is gebruikelijk bij verdachten die (op dat moment) 15 en 16 jaar oud waren. Zelfs verdachten tot 23 jaar kunnen nog volgens het jeugdstrafrecht worden beoordeeld. Deskundigen kijken dan of de verdachte een mentale leeftijd heeft die lager is dan de kalenderleeftijd. In gewoon Nederlands: een 23-jarige kan nog functioneren als een kind.

Lage intelligentie

Hoe zit dat met de Gorkumse verdachten? Uit de gepubliceerde vonnissen (hier, naar beneden scrollen) blijkt dat het jongens zijn met lage intelligentie, zwakke sociale vaardigheden en meerdere stoornissen. Alle drie zijn ze verminderd toerekeningsvatbaar.
Bij volwassenen betekent dat al dat de celstraf omlaag gaat en in meer of minder mate wordt gekeken naar behandeling. Dat geldt in het jeugdstrafrecht nog veel sterker. Waar bij volwassenen de vergelding een grote rol speelt (een hoge straf als signaal naar de samenleving) wordt bij criminele jongeren in de eerste plaats naar het pedagogisch aspect gekeken: hoe kan worden voorkomen dat hij of zij nog een keer de fout ingaat.
Het gevolg is dat de maximumstraffen in het jeugdrecht veel lager zijn, zodat zo snel mogelijk kan worden ingezet op scholing, begeleiding en behandeling. Bij een 15-jarige is de maximumstraf één jaar jeugddetentie, bij een 16-jarige twee jaar.

Mentale leeftijd

Was de tien jaar cel die de PVV-leider voorstelde onmogelijk? In theorie kan de rechter bij jongeren het volwassenenstrafrecht toepassen. Dan moet de mentale leeftijd en de ernst van het delict daar aanleiding toe geven.
Zo kreeg de 16-jarige die in 2004 de conrector van het Haagse Terra College doodschoot vijf jaar cel en tbs. Een andere 16-jarige kreeg 20 jaar cel voor de moord in 2008 op een Amsterdamse garagehouder.
Hoe zit dat bij de Gorkumse kopschoppers? De ernst van het delict ligt daar beduidend lager, hoezeer dit ook een dramatisch voorval was. De psyche van het drietal geeft geen aanleiding ze als volwassenen te zien, eerder het tegendeel. Daar komt nog bij dat ze alle drie een blanco strafblad hadden: ze waren niet eerder met politie en justitie in aanraking geweest.Lees meer: Vrienden van slachtoffers doen hun verhaal over 'kopschop'-incident Gorinchem

Geen issue

Wie de volledige vonnissen leest, kan niet anders concluderen dan dat het volwassenenstrafrecht geen issue is geweest. Dat heeft ook hiermee te maken: twee van de drie verdachten waren destijds 15 jaar oud. Wettelijk is dan niet toegestaan een volwassen straf op te leggen.
Blijft over één verdachte van 16 jaar die theoretisch tien jaar cel had kunnen krijgen. Maar hij blijkt van het drietal het minste geweld te hebben gebruikt en hij krijgt ook de laagste straf: een leerstraf. Dat kan bijvoorbeeld een cursus sociale vaardigheden betekenen.
Uit deze analyse van de Gorkumse kopschopperszaak blijkt dat de rechters niet zozeer 'gestoord' waren maar zich hielden aan de wet. Deze wettelijke bepalingen zijn opgesteld door regering en parlement. Geert Wilders zou dus als lid van de Tweede Kamer voorstellen kunnen doen om de berechting van jeugdigen geheel anders te laten verlopen met veel hogere straffen.Lees meer: 'Kopschoppers Gorinchem' krijgen werkstraffen

💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip voor de redactie? Stuur ons een bericht, foto of filmpje via WhatsApp ons of Mail: nieuws@rijnmond.nl