nieuws

Advocaten maken zich zorgen: 'Corona tast ook de rechtspraak aan'

Advocaten hebben grote zorgen over de afhandeling van zaken bij de rechtbank. Vanwege de coronacrisis worden veel procedures schriftelijk of telefonisch gedaan. “Dat is misschien efficiënt, maar de gewone burger betaalt de tol.”
De Rotterdamse rechter deed laatst uitspraak over de uithuisplaatsing van een nog ongeboren tweeling. Oordeel: zodra de kinderen ter wereld zijn, gaan ze naar een pleeggezin. De moeder is verslaafd en heeft psychische problemen.
Maar opmerkelijk: tijdens de zitting kwamen alle partijen telefonisch aan het woord, behalve de moeder. ‘Hoewel meermalen geprobeerd, is het de rechtbank niet gelukt de moeder telefonisch te bereiken.’
Reinier Feiner, jeugd- en strafrechtadvocaat in Rotterdam, vindt dit exemplarisch. “Ik heb een heel lijstje met beslissingen, alleen al in Rotterdam, waarbij je leest: moeder niet bereikt, geen advocaat aanwezig. Het is misschien wel efficiënt allemaal, maar waar is het wederhoor, de tegenspraak?”

Uitschelden

Hij verwijst naar een andere uitspraak. De Rotterdamse rechter besluit een kind langer bij oma te houden. Alle partijen waren aan de telefoon. ‘De moeder en de oma en ook de vader weigerden gehoor te geven aan de herhaalde verzoeken van de kinderrechter om stil te zijn. Ze bleven elkaar uitschelden en beledigen. De kinderrechter zag zich daarom genoodzaakt om het gesprek af te breken.’
In deze zaak liggen er uitvoerige verslagen, onder meer over huiselijk geweld. Maar het onderzoek naar de huidige thuissituatie is er niet. ‘De wachtlijst is vier maanden en stagneert nu vanwege de COVID-19-crisis.’ De vraag dringt zich op: is zorgvuldige rechtspraak dan nog wel mogelijk?
Reinier Feiner:”Corona tast de kwaliteit aan van de rechtspraak van de burger.” Hij benadrukt dat vooral gewone mensen de dupe zijn. “Juist nu verliezen mensen hun baan, raken verward, zien hun kinderen niet, hebben het moeilijk thuis. Juist deze kwetsbare groepen, die al minder makkelijk hulp weten te vinden, die moeten hun verhaal kunnen doen. In de zaal.”

Propaganda

Feiner is boos over de uitspraken die de Rotterdamse rechtbankpresident Robine de Lange afgelopen vrijdag deed bij Rijnmond: telehoren spaart tijd en is mogelijk een blijvertje. “Mijn appgroepen met andere advocaten ontploften. Propaganda! De rechtbank moet zich niet op de borst kloppen, maar grote zorgen maken omdat burgers niet meer op een goede manier hun recht kunnen halen.”
Ook de Rotterdamse advocaat Stefan van Paridon deelt die mening. “Het was een typische goed nieuws-show. Op mijn kantoor doen we straf, civiel en bestuur en vallen we van de ene in de andere verbazing. Zo staan we een bedrijf bij in vijf kort gedingen die alle vijf anders verlopen. Dat komt omdat iedere rechter op eigen houtje bezig is: dan weer wel of geen videoverbinding, cliënt wel of niet aanwezig op zitting...”
Van Paridon zegt wat veel advocaten benadrukken: een zitting met echte mensen is zoveel anders dan via de telefoon of video. “In civiele of bestuurszaken zegt de rechter vaak ‘ga nog even de gang op, kijk elkaar eens goed in de ogen’. Dat vervalt nu. Kijk, de telefoon bestaat al meer dan honderd jaar, maar er is een reden voor dat we nog altijd bij elkaar komen.”

Wringen

Peter Hanenberg, deken bij de Rotterdamse Orde van Advocaten, krijgt steeds meer signalen vanuit de beroepsgroep dat er problemen zijn. “Ik deel hun zorgen. Het begint hier en daar te wringen. Niet alleen klachten over het telehoren, ook over zittingen die worden uitgesteld. De onzekerheid is groot.”
Ook Hanenberg onderstreept het belang van normale zittingen. “Met name in vreemdelingenzaken, familierecht, jeugdrecht en het strafrecht. Je hebt te maken met mensen die zich soms moeilijk kunnen uiten en voor wie fysieke aanwezigheid in de zaal belangrijk is. Maar ik snap wel dat het lastig te realiseren is. Met een stuk plexiglas en een doekje erover ben je er nog niet.”
Reinier Feiner denkt dat het wel te realiseren moet zijn. “Er zijn in de Rotterdamse rechtbank genoeg grote zalen waar je mensen op gepaste afstand kunt houden. En anders meer videoverbindingen. Als het scholen binnen twee weken lukt, waarom dan niet bij de rechtbank en ggz-instellingen?”

Beveiligde mail

Niet alle advocaten zijn louter negatief over de digitale inspanningen van de rechtbank. Erik Verweij is onder meer gespecialiseerd in ondernemingsrecht. “Voor mensen van mijn generatie is het moeilijk uit te leggen dat de rechtbank nog als enig instituut met een fax werkt. Ik ben blij dat van de nood een deugd is gemaakt en er nu beveiligde email is.”
Hij zegt er begrip voor te hebben dat de rechtbank tijd nodig heeft om praktische maatregelen te treffen. “Onder de streep ben ik redelijk positief, na ruim een maand. Maar in die telefonische en schriftelijke zitting die ik onlangs had met het raadslid Dennis Tak en vastgoedbedrijf Marcan is het toch wel jammer dat je elkaar niet in de ogen kan kijken.”

Openbaarheid

Ook journalisten konden niet bij dat kort geding aanwezig zijn. De Rotterdamse strafrechtadvocaat Frank van Ardenne wijst op de openbaarheid van zittingen. “Rechtspraak moet natuurlijk niet in achterkamertjes plaatsvinden. Daarnaast zegt het Europees Hof over het strafrecht dat verdachten zich persoonlijk moeten kunnen verdedigen. Dat is een groot goed.”
Deken Peter Hanenberg gaat al deze punten binnenkort bespreken met de president van de Rotterdamse rechtbank. “Het is fascinerend om te zien dat het in grote lijnen wel werkt. Het is ook geen onwil bij de rechtbank. Maar telehoren moet niet de nieuwe norm worden. We moeten eens heel goed nadenken of dit echt een blijvertje moet zijn.”

💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip voor de redactie? Stuur ons een bericht, foto of filmpje via WhatsApp ons of Mail: nieuws@rijnmond.nl