Afkicken in coronatijd: 'Ik ben nu heel erg op mezelf aangewezen'

"We merken dat de meeste verslaafden in onze omgeving veel minder de telefoon oppakken en om hulp vragen. Onze telefoon staat normaal gesproken roodgloeiend en nu rinkelt hij amper", vertelt Daphne Kanner, gezondheidszorgpsycholoog bij GGZ-instelling Ready for Change in Rotterdam. "Wij vragen ons af: Waar zijn de verslaafden en hoe gaat het nu met hen in deze tijden van crisis?"

Kanner legt uit dat verslaafden tot een risicogroep behoren. Dat er nu een grote groep bestaat die ze niet goed in beeld hebben, is volgens haar zeer zorgwekkend. "Mensen die kampen met een verslaving hebben vaak een korter lontje. Ik kan me zomaar voorstellen dat dit leidt tot huiselijk geweldsituaties."

En dit is nog lang niet alles. "Deze groep loopt grote risico's op toenemende lichamelijke klachten en zelfs lichamelijke schade. Maar ook problemen zoals verwaarlozing, vereenzaming, toenemende problemen op werk, psychische problemen en financiën."

Ook de groep die nu al in het proces zit van afkicken, heeft het zwaar. "We zien meer terugval en oplopende psychische problemen." Dit heeft vooral te maken met de veranderde situatie, zegt Kanner. "Ze zijn meer alleen, er zijn meer spanningen, misschien staat er nog wel een fles wijn of bier in de koelkast. En de stok achter de deur van de controles die wij hier uitvoeren, om te zien of er middelen gebruikt zijn, is nu ook even weg."

Dit wil overigens niet zeggen dat de behandeling van deze cliënten is gestopt. "Dit doen we nu vooral via beeldbellen. Maar dit is toch echt heel anders dan wanneer je met je behandelaar in een ruimte zit en gesprekken voert met elkaar."

Voor de behandelaren is de nieuwe werkwijze een flinke uitdaging. "Daar ervaren we machteloosheid in. We willen kwalitatief hoogstaande zorg bieden. Doordat je nu op afstand werkt, merk je dat het lastiger wordt en dat je minder grip op de situatie, behandeling en op de cliënt hebt. En dat je er minder voor je cliënt kan zijn."

Volgens Kanner zijn er gelukkig nog heel veel mensen die gemotiveerd zijn en er alles aan doen om een terugval te vermijden. Paul Dijkxhoorn uit Berkel en Rodenrijs is één van hen. Hij is drie jaar lang verslaafd geweest aan alcohol en xtc en is nu bijna 12 weken clean. Maar ook hij merkt dat dit een lastige tijd is om af te kicken.

"Wat het moeilijk maakt is dat de ondersteuning heel anders is. Waar je normaal contact hebt met een persoonlijke begeleider, één op één of in een groep met andere lotgenoten, ben je nu heel erg op jezelf aangewezen." Het gebrek aan persoonlijk contact is voor hem onprettig.

Clean blijven vergt veel wilskracht. "Het blijft een psychisch proces, zo van: Doe ik het wel of doe ik het niet? Dit is voor heel veel mensen zonder verslaving niet te begrijpen."

Maar, hij heeft aan zijn kinderen beloofd om niet meer te gebruiken en dit houdt hem sterk. "Dat is voor mij de stok achter de deur." Daarnaast heeft hij een mantra voor zichzelf ontwikkeld, dat hem in deze moeilijke tijd helpt: "Dan zeg ik tegen mezelf: Vandaag niet! Vandaag kies ik er voor om niet te gebruiken."

Hoewel Dijkxhoorn zich best kan voorstellen dat er mensen zijn die ervoor kiezen om hun problemen pas na de coronacrisis aan te pakken, wil hij ze toch aanraden om zo snel mogelijk met zichzelf aan de gang te gaan.

"De reden dat je op aarde bent, dat ben je uiteindelijk zelf. Doe het voor jezelf." Van uitstel komt immers afstel. "Ik zou zeggen dat het nooit te laat is om te beginnen en neem de stap op het moment dat je je zorgen maakt."

Kanner vult aan: "Wacht vooral niet. Ga naar je huisarts. Bespreek je problemen, vragen en twijfels en overleg met je huisarts wat wijsheid is. Maak deze beslissing niet in je eentje, maar ga in gesprek."