Rotterdamse haven strijdt met honden, roofvogels en laserstralen tegen meeuwenoverlast

Het barst van de meeuwen op de Splitsingsdam, de strook groen die het Calandkanaal en de Nieuwe Waterweg van elkaar scheidt. De vogels krijsen als we ze met een scheepje naderen. Jan Putters, beheerder buitenruimte Havenbedrijf Rotterdam: “Als je goed kijkt, zie je dat ze bijna allemaal in koppels bij elkaar zitten. De iets grotere exemplaren zijn de mannetjes. Als het goed is, zijn ze nu volop aan het broed en liggen de nesten vol met eieren.”

In de hele Rotterdamse haven leven dertigduizend paartjes kleine mantelmeeuwen; ongeveer een derde van de totale Europese populatie in zijn soort. Daarnaast huisvest de haven ook nog zo’n 5 tot 6-duizend zilvermeeuw-koppels en enkele honderden stormmeeuwen.

De vogels hebben volop de ruimte in het havengebied om te broeden en te leven. Veel terreinen liggen braak en ze hebben weinig last van mensen. Het Havenbedrijf probeert noodzakelijke werkzaamheden en uitgiftes van terreinen zoveel mogelijk buiten het broedseizoen te plannen. Als dit niet lukt, wordt op allerlei manier binnen wettelijke kaders voorkomen dat vogels op cruciale locaties gaan broeden.

En daar hebben de natuurbeheerders een flinke kluif aan, blijkt tijdens een ronde door haven. “Meeuwen zijn heel plaats-trouw,” vertelt Jan Putters. “Waar een meeuw geboren is, wil hij later zelf ook met een nest broeden. Het is lastig ze te verdrijven, want ze keren steeds terug naar hun geboorteplek.”

En als ze eenmaal op hun nest zitten, mogen ze niet meer worden opgejaagd worden. Ook de kuikens mogen niet uit het nest worden verwijderd. Zeker in het broedseizoen kan dat voor problemen zorgen. Want wie dichtbij het nest komt, wordt vaak door een meeuw aangevallen. Ook kan de meeuwenontlasting op stalen onderdelen van de terminals vallen en coroderen. Dit kan voor gevaarlijke situaties zorgen.

Het Havenbedrijf zet daarom samen met externe natuurbeheerders roofvogels en honden in om de meeuwen, voor ze gaan broeden, weg te jagen van een plek waar ze voor overlast kunnen zorgen.

“Dit is Angel, een pointer. Ze rent op de meeuwen af, waardoor ze schrikken. Hij zal ze nooit pakken, daar is ze op getraind,” vertelt valkenier Angelique van Linden, terwijl ze de hond laat rennen over een kaal zandgebied op de Tweede Maasvlakte.

Naast de inzet van natuurlijke vijanden, zorgt het Havenbedrijf Rotterdam ook voor fysieke maatregelen. Putters: “We zetten bijvoorbeeld hekken neer, zodat de jonge meeuwen niet de weg opschieten. We schijnen met groene lasterstralen in het duister. En we proberen de meeuwen naar plekken te lokken, waar ze niemand tot last zijn. Het eiland de Kleine Beer, op de Maasvlakte, is zo’n plek. Daar kunnen ze tot in lengte van jaren blijven zitten.”

Als ze daar eenmaal zijn, worden de Rotterdamse meeuwen goed in de gaten gehouden. Door ze te ’ringen’ op kleur weten de veldwerkers precies wat de verdeling en herkomst is van de kleine mantelmeeuwen en zilvermeeuwen. “We zien aan de hand van die gekleurde pootringen ook de mate van plaatstrouw aan de kolonie en of nieuwe gebieden in gebruik zijn genomen”, aldus ecoloog Roland-Jan Buijs van Buijs Eco Consult.

Het jarenlang monitoren van de meeuwenpopulatie levert verrassende resultaten op. Uit tellingen blijkt dat het aantal kleine mantelmeeuwen stabiel blijft, maar de zilvermeeuwen lopen drastisch terug. Ook worden de Rotterdamse kuikens tot ver in Europa getraceerd, en de vrouwtjes keren vaak niet terug naar de Rotterdamse haven.

Een onverwachte vijand duikt ook op. Beheerder Putters: “Zo ontdekten we vorig jaar dat een vos veel eieren en kuikens had opgevreten bij de Euromax-terminal en dat een rat flink huis had gehouden op Papegaaienbek-eiland. Maar meeuwen zelf zijn ook niet mals: ze vreten net zo lief de eieren van andere paartjes op. Wat dat betreft zijn meeuwen net vliegende kliko's."