ARCHIEF RIJNMOND 10 mei 2020 - Prullenbak

Laatst kregen mijn vrouw en ik bericht dat Jaap van Hoewijk is overleden. Documentairemaker die wij een paar keer hebben ontmoet en die ik heb ervaren als een enorm aardige, oprechte, bevlogen man.

Hij is maar 57 geworden.

Het eerste dat ik van Jaap zag, was in het jaar 2001: de documentaire 'Familiegeheim' die hij maakte over de raadselachtige dood van zijn vader. Jaap was altijd verteld dat zijn vader was omgekomen bij een brommerongeluk, maar tijdens het draaien van die docu bleek dat zijn vader zelfmoord heeft gepleegd, in het Kralingsebos. Dat was het familiegeheim dat Jaap altijd had gevoeld.

Voor een documentaire over de Euromast filmde hij jaren later mijn vrouw. Ze spraken over de zoon van mijn vrouw die in 2006 van die Euromast is gesprongen.
Sinds dat interview was er nu en dan contact.

Een paar jaar geleden zagen we ook nog Jaaps indrukwekkend documentaire 'Piet is gone'. Over een man die in 1987 op Texel verdween.

Mensen die al dan niet door eigen hand uit het leven verdwijnen, het was een thema in het werk van Jaap.

En nu is hij zelf weg.
Hij heeft – net als zijn vader - de hand aan zichzelf geslagen.
De omstandigheden ken ik niet. Ik kan er weinig meer over zeggen dan wat een collega bij de krant jaren geleden opschreef over iemand met een wankelmoedige natuur: 'Het zijn vaak niet de onaardigste mensen die het leven niet aankunnen.'

Jaap was weliswaar iemand aan de periferie van ons bestaan, maar zo’n overlijden als van hem is iets dat in je hoofd blijft rondzingen.

En van de week, aan het werk achter de computer, dacht ik: was het leven maar iets meer zoals op je beeldscherm.
Zat iemand die net dood is maar in een soort prullenbak, en kon je hem er maar weer uithalen zolang die prullenbak nog niet geleegd is. Of kon je met een undo-knop maar de laatste acties terugdraaien.

Ik vind het soms lastig te accepteren dat ook een heel recent verleden al zo definitief is.

Toen ik van de week op die gedachte kauwde, diende zich een verhaal aan van lang geleden. Van toen ik een jaar of twaalf, dertien was, denk ik.

Ik woonde met mijn ouders in Schiedam en wij hadden een hond, een zwarte teckel genaamd Soraya. Zo genoemd naar de min of meer verstoten vrouw van de Sjah van Perzië. Soraya, onze hond, was al op leeftijd en op zekere dag werd duidelijk dat ze vol gezwellen zat. Er was geen redden meer aan.

Toen viel het besluit de hond te laten inslapen.
Of ik een rol had in dat besluit weet ik niet meer, maar ik geloof dat het mijn moeder was die de laatste gang naar de dierenarts maakte met Soraya. Ze leverde de hond af, en na haar vertrek zou het dier een spuitje krijgen.

Toen mijn moeder weer thuis was, en het einde van onze hond in z’n volle omvang tot me doordrong was ik zo ongeveer ontroostbaar. Konden we haar niet terughalen? Dit kon toch niet? Misschien was het nog niet te laat.

Mijn moeder heeft toen gebeld.
Nee, de hond leefde nog.
Ze waren er nog niet aan toegekomen.
Dus dat beest weer opgehaald en thuis tot tranen toe geknuffeld.

Kort daarna zou het onvermijdelijke natuurlijk tóch gebeuren.
Want dat beest was reddeloos ziek.
Maar toch: dat er even een weg terug was geweest heeft indruk gemaakt.
We hadden nog geen computers, maar de digitale prullenbak was als het ware nog niet geleegd. Er was nog niets onomkeerbaars gebeurd.

Anders dan bij Jaap, nu.

En dat zelfs zo’n virtuele prullenbak al iets te veel kan zijn voor tere zielen, werd me jaren geleden duidelijk dankzij mijn vrouw.

Ze keek een keer over mijn schouder mee in mijn computer.
Waar ze een map zag staan met als naam: Mag weg.
Is dat een soort ‘voor-prullenbak’, vroeg ze.

Ik kon het niet ontkennen.

SPEELLIJST

DE TUNE
1. Ik mis je – John Verkroost

2. The horse whistler – Ocobar & Geert Chatrou
3. Hee lief Coronavirus – Dave von Raven
4. De mooiste dag – Bob Struik (Feyenoord wint Europacup 1)

OORLOG & BEVRIJDING
5. De Aanval – Arie van der Krogt
6. Conductus - Willem Jeths
7. Nu mag het weer – Flip Noorman