nieuws

Rotterdamse arrestantenkaarten uit de oorlog voor iedereen in te zien

Arrestantenkaarten van de Rotterdamse politie uit de oorlogsjaren zijn vanaf dinsdag online in te zien. Daardoor kan iedereen gegevens opzoeken over mensen die tijdens de oorlog zijn opgepakt. Het gaat om de arrestantenkaarten van ‘gewone’ criminelen, maar ook om mensen die vanwege hun Joodse achtergrond of rol in het verzet zijn vastgezet.
Op de kaarten staan uiteraard de persoonsgegevens en de reden van arrestatie, maar ook wat de arrestant op zak had. Een voorbeeld is de arrestantenkaart uit 1944 van David Fierlier. Hij is opgepakt omdat hij uit Westerbork was ontsnapt.
“Dat is heel bijzonder”, vertelt Louisa Balk van het Stadsarchief Rotterdam. "Het is maar weinig mensen gelukt om uit het doorgangskamp te ontsnappen." Op de kaart van Fierlier is een rode letter ‘J’ gestempeld waarmee werd aangegeven dat de arrestant een Jood was. Fierlier was in oktober 1942 naar Westerbork overgebracht. Hij wist dus te ontsnappen en kennelijk kwam hij terug naar Rotterdam.

Jodenjagers

De arrestantenkaart van David Fierlier laat zien dat hij op 12 januari 1944 is opgepakt door Groep 10. Dit onderdeel van de politie is tijdens de Tweede Wereldoorlog berucht. Balk: “Dat onderdeel was echt op jodenjacht, zoals dat toen heette. Voor geld werden Joden aangegeven. Die groep heeft z’n hele archief vernietigd, maar door de arrestantenkaarten kunnen we toch nog heel veel terug vinden.”
Er is op de kaart ook ingevuld dat David Fierlier op 2 februari 1944 opnieuw naar Westerbork is gebracht. Louisa Balk is in verschillende bronnen op zoek gegaan naar verdere informatie over hem. Ze is erachter gekomen dat hij op 3 maart 1944 vanuit Westerbork naar Auschwitz is overgebracht.

Tatoeagenummer

Fierlier wordt daar tewerkgesteld. Zoals alle gevangenen krijgt hij een nummer getatoeëerd: 174734. In januari 1945, voordat Auschwitz op de 27e die maand wordt bevrijd, wordt hij getransporteerd naar Buchenwald. Veel gevangenen overleven die reis niet. Het is niet bekend hoe het Fierlier is vergaan. In de archieven is zijn sterfdatum bepaald op 9 mei 1945 en de plaats op Midden-Europa.
Via de website van het Stadsarchief zijn vanaf dinsdag ruim 20.000 arrestantenkaarten uit de periode 1940 - 1944 te doorzoeken. Het gaat om arrestantenkaarten van de Rotterdamse politie, die tijdens de oorlog een regionale functie had. Er zijn dus ook gegevens te vinden van mensen die zijn opgepakt in Vlaardingen, Schiedam en andere plaatsen in de buurt.

Geheim

Er zijn alleen kaarten te vinden van mensen van wie vaststaat dat ze niet meer leven, of van wie op basis van de geboortedatum mag worden aangenomen. Als Louisa Balk door de arrestantenkaarten bladert, kom ze verschillende redenen tegen waarvoor mensen zijn gearresteerd: “Contractbreuk, diefstal, onderduik, heling, van huis weggelopen, Arbeitseinsatz, voogdijraad, enzovoort”, somt ze op.
Balk vertelt dat deze persoonsgegevens in principe geheim zijn: “Maar na 75 jaar vervalt die geheimhouding, dus is het nu tot en met 1944 openbaar.” De arrestantenkaarten uit 1945 worden in 2021 geopenbaard. Van de 34.000 kaarten uit de Tweede Wereldoorlog in het archief van de Gemeentepolitie Rotterdam zijn er nu ongeveer 23.000 te doorzoeken.

Vrijwilligers

Alle 34.000 kaarten zijn inmiddels beschreven. Dat is gedaan door zo’n 160 vrijwilligers die vanuit huis de informatie op de kaarten hebben overgetypt. Voor dit project werkt het Stadsarchief Rotterdam samen met het Netwerk Oorlogsbronnen. Onderdeel van het Netwerk Oorlogsbronnen is Oorlogslevens.nl Deze zoekmachine verbindt verschillende bronnen met gegevens over mensen in oorlogstijd. De informatie van de Rotterdamse arrestantenkaarten is ook via deze website te vinden. Lees meer: ’Oorlogslevens’ volgt de levens van slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog

💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip voor de redactie? Stuur ons een bericht, foto of filmpje via WhatsApp ons of Mail: nieuws@rijnmond.nl