Viroloog Erasmus MC beantwoordt vragen over coronacijfers, testen en mondkapjesplicht

"Ook al lijkt het alsof de absolute aantallen klein zijn, we weten dat er op het moment dat we besmettingen meten daaromheen altijd een kring van mensen besmet is", zegt de viroloog. "De aantallen die we meten zijn altijd kleiner dan de echte aantallen. We zijn bang dat het blijft verdubbelen en dat er straks weer heel veel mensen besmet zijn." Lees meer: RIVM: aantal coronabesmettingen in Rotterdam blijft maar stijgen

Op de hele bevolking lijken de oplopende aantallen nog niet groot. "Maar we weten hoe snel het virus zich ongemerkt kan verspreiden", waarschuwt Van der Eijk. "Dus we denken dat de groep besmette mensen groter is. We hebben in het verleden al gezien dat als je daar niets aan doet, dat aantal heel snel kan toenemen in korte tijd."

Op dit moment is er nog nauwelijks een toename te zien in het aantal opnames op de intensive care, die zijn op één hand te tellen. "Je denkt: dat zijn kleine aantallen, dat kunnen we aan. Dat klopt, dat is ook de balans die we zoeken. Met het versoepelen van de maatregelen weten we dat er iets meer besmettingen plaats gaan vinden." Nu de aantallen besmettingen blijven verdubbelen, kan het coronadashboard straks aangeven dat de maatregelen weer verscherpt moeten worden.

Met name in de groep van 19 tot 30 jaar is een grote toename van het aantal besmettingen te zien. "Dat zijn jonge, gezonde, fitte mensen die gelukkig over het algemeen niet zo ziek worden", zegt Van der Eijk. "Dan klopt het dat je veel mensen hebt die ziek zijn, zonder direct effect op het aantal ic-opnames. Maar jonge mensen hebben ook contact met oudere mensen, die willen we juist beschermen. Als je jong bent en niet zo ziek wordt en je niet bewust bent dat jij op dat moment besmettelijk bent, dan kom je misschien toch in de buurt van de mensen die wel risico lopen heel erg ziek te worden."

Van der Eijk is blij dat burgemeester Aboutaleb afgelopen week weer een flinke waarschuwing heeft afgegeven. "Ik denk dat dit een hele belangrijke stap is, dat iedereen zich bewust is van zijn eigen verantwoordelijkheid en wat je zelf kunt doen. Wat iedere Nederlander kan doen is: als je ziek bent, laat je je testen. Je blijft thuis totdat je weet of je besmet bent. Je houdt die anderhalve meter afstand. En je let op de hygiëne: handen wassen en niet aan je gezicht zitten."Lees meer: Aboutaleb waarschuwt studenten en moslims: 'Het coronavirus is niet op vakantie'

Dat testen is belangrijk, zodat de GGD bron- en contactonderzoek kan doen, legt de viroloog uit. "Dan kun je de kleine haarden die ontstaan als het ware ommuren. Het voordeel daarvan is dat iedereen wel gewoon kan genieten van de versoepelde maatregelen. Als een burgemeester signaleert dat overal uitbraken zijn waar we geen grip meer op hebben, kan ik me voorstellen dat hij moet overgaan tot strengere maatregelen."

Het zou kunnen dat mensen aarzelen de coronatest te laten doen omdat het vervelend aanvoelt. Voor kinderen is er inmiddels een speekseltest ontwikkeld: een watje waarop je kan kauwen. "Maar ik kan iedereen geruststellen dat de test veilig is. Ja, het watje gaat diep in de neus, maar het is een soepele wat en je hersenen worden heel goed beschermd. Mensen zijn soms bang dat we dat watje zo in de hersenen steken. Ik kan die mensen echt geruststellen: je hersenen zijn een van de best beschermde organen. We stoppen de test in je keel en in je neus. Die holtes zijn omgeven door een laagje bot."

Het voelt volgens de viroloog alsof je je even verslikt, je moet een beetje hoesten, en in je neus kriebelt het met name. "Erger dan dat is het echt niet. Het is een watje, het valt echt mee." Lees meer: In Dordrecht kunnen per dag ruim honderd extra coronatesten worden afgenomen

Van der Eijk is niet overtuigd dat een mondkapjesplicht gaat helpen. "Een mondkapje is veilig als je 'm goed gebruikt. In een ziekenhuissetting zijn mensen getraind. Daar weten we: het is effectief. Nu loop ik wel eens door de stad en zie ik mondkapjes hangen op de kin of onder de neus, dan is het niet echt effectief. Ik zie mensen hun mondkapje zestien keer op en af doen, terwijl ze aan het hele mondkapje zitten, waardoor je het virus aan de buitenkant van het mondkapje hebt zitten. Dan ben je het heel efficiënt aan het verspreiden." Lees meer: Burgemeester Aboutaleb namens vier grote steden: 'Kabinet, sorteer voor op mondkapjesplicht!'

"Ik ben niet zo'n voorstander van het gebruik van mondkapjes door mensen die niet goed weten hoe ze ermee om moeten gaan. Ik snap het gebruik, als iemand hoest worden de grote druppeltjes tegengehouden, maar ik geloof meer in: blijf thuis als je klachten hebt en laat je testen."

"Mensen denken dat ze zichzelf beschermen", besluit Van der Eijk over de mondkapjes. "Dat kan als je hem goed draagt en niet met je handen aan het mondkapje zit. Maar het kan ook dat mensen die een mondkapje dragen zich extra bewust zijn en meer afstand houden. Als dat zo is, is een mondkapje wel effectief." Lees meer: Moeten we de coronamaatregelen weer aanscherpen? 'Kijk of je het regionaal kunt regelen'