Vergeten Rotterdams drama: hoe vijf mensen op 16 augustus 1945 omkomen bij een vuurwerkongeluk

Het is ruim drie maanden na de bevrijding en in Rotterdam wordt een Vlootweek gehouden. Van 13 tot 17 augustus zijn er onder meer demonstraties van oorlogsschepen, zeilwedstrijden en concerten.

Ook is er een vlootrevue met Engelse oorlogsschepen op de Nieuwe Maas. Een kleinzoon van de beroemde Britse schrijver Charles Dickens heeft de leiding tijdens de vlootrevue, zo schrijven de kranten in 1945. Hij voert als vice-admiraal het bevel over de eenheden die in Rotterdam liggen tijdens de Vlootweek.

Dickens ontmoet op de ochtend van 16 augustus prins Bernhard. Die laatste is naar Rotterdam gekomen voor de opening van de Vloottentoonstelling. Deze tentoonstelling in en rond het gebouw van Gerzon in het centrum van de stad laat onder meer geschut, torpedo’s, mijnen en scheepsmodellen zien.

Deze donderdag 16 augustus 1945 is een Nationale Feestdag in Nederland vanwege de capitulatie van Japan een dag eerder, waardoor er ook in Nederlands-Indië een einde aan de Tweede Wereldoorlog komt.

Op die dag staat ook een grote vuurwerkshow gepland ter gelegenheid van de Vlootweek. Vanaf de Engelse torpedojager Onslow zal het vuurwerk worden afgestoken. De Onslow ligt op de Maas voor de Parkkade. Het publiek kan vanaf de kade naar de show kijken.

Er komen tienduizenden mensen op af. Dicht op elkaar staan ze op de Parkkade. De vuurwerkshow begint rond 22.30 uur. Een half uur later gaat het mis. Het Vrije Volk schrijft op 17 augustus: “Een vuurpijl bereikte slechts een geringe hoogte en viel brandende terug op het achterdek van de Onslow, waar het vuurwerk opgeslagen lag. Een vuurzuil spoot op en onder luid geknetter vlogen brandende vuurpijlen naar alle kanten.”

De vuurpijlen komen in het publiek op de Parkkade terecht. Daar breekt paniek uit. De toeschouwers proberen te vluchten en in de chaos dreigen mensen onder de voet gelopen te worden.

Er vallen vijf doden op de kade. Negen mensen raken zwaargewond, zij worden opgenomen in het Coolsingelziekenhuis, het Diaconessenhuis en het Sint Franciscus Gasthuis. Nog eens tientallen mensen raken licht gewond. Het verslag van Het Vrije Volk eindigt met: “Wij vernemen dat ook aan boord van de torpedojager doden en gewonden gevallen zijn. Men verstrekte daar echter geen bijzonderheden over.”

Nog altijd is er weinig informatie over de situatie op de Onslow. Het rapport van de Politie te Water over de gebeurtenis zou meer kunnen vertellen. Daarvoor moeten we naar het Stadsarchief Rotterdam waar het archief van de Rotterdamse politie wordt bewaard.

We kunnen nu met zekerheid zeggen dat er ook aan boord van de Engelse torpedojager Onslow slachtoffers zijn gevallen. Maar nog altijd is niet duidelijk hoeveel mensen op het schip zijn omgekomen.

Het rapport van de Gemeentepolitie Rotterdam, 'onderafdeeling Politie te Water' vermeldt de dodelijke en zwaargewonde slachtoffers. De politieman Jacobus Nijssen van 31 jaar komt om. Hij doet tijdens de vuurwerkshow dienst bij de afzetting op de Parkkade.

De andere vier doden zijn de 14-jarige Willem van der Merwe, de 24-jarige Neeltje Janna Hoek, Geertje van Kampen van 67 jaar oud en Margaretha de Boer van 34.
“Verder werden in verschillende ziekenhuizen opgenomen met zware brandwonden en/of gebroken ledematen” gaat het politierapport verder. Vervolgens worden de namen van negen personen genoemd die zijn opgenomen in het Coolsingelziekenhuis, Zuiderziekenhuis en Diaconessenhuis.

Er is in Rotterdam nooit veel aandacht geweest voor dit ongeluk. Vijfenzeventig jaar na dato zijn er waarschijnlijk niet veel mensen meer die het zich herinneren. In 1945 hebben de Rotterdammers iets anders aan hun hoofd. Ze hebben er het bombardement, vijf jaar bezetting en de hongerwinter op zitten. En de stad moet worden herbouwd. Daarnaast lijken mensen het niet gepast te vinden om de bevrijders aan te klagen.

Heb je herinneringen of wil je iets anders delen over de vuurwerkramp op 16 augustus 1945 in Rotterdam? Mail dan naar marcia.tap@rijnmond.nl
Lees meer: Karel Doorman werd tijdens de vlootweek van 1945 in Rotterdam ‘Jan met de pet’Er zijn voor zover bekend geen foto- of filmbeelden van de vuurwerkshow.
Kijk hier naar een impressie van de festiviteiten en demonstraties op de Vlootweek van 1945 in Rotterdam van het Nederlands Instituut voor Militaire Historie: