Van Kaasmarkt naar Coolsingel: 100 jaar geleden verhuist het Rotterdamse stadhuis

Het verhaal van het stadhuis aan de Coolsingel begint in 1909. In dat jaar worden voorstellen gedaan om panden die in de weg staan, te onteigenen. Zo moet de dichtbevolkte Zandstraatbuurt worden gesloopt om plaats te maken voor een nieuw stadhuis en een nieuw 'post- en telegraafkantoor'.

De gemeente Rotterdam zetelt dan nog in een pand uit het jaar 1329. Het gebouw, dat oorspronkelijk dient als gasthuis, is zo’n zestig jaar na het leggen van de dam in de Rotte (1270) gebouwd. De ingang zit dan aan de Hoogstraat, ongeveer ter hoogte van de huidige bibliotheek.
Lees meer: Het oude stadhuis van Rotterdam aan de Hoogstraat/KaasmarktRond het jaar 1600 wordt dit gebouw grondig verbouwd tot een volwaardig stadhuis van Rotterdam. De hoofdingang blijft aan de Hoogstraat, de achteringang zit aan de Korte Kipsloot. Die straatnaam wordt later gewijzigd in Kaasmarkt. Bij een grote verbouwing van het stadhuis aan het begin van de negentiende eeuw, is de hoofdingang verplaatst naar de Kaasmarkt.

Dit statige gebouw wordt te klein voor de groeiende gemeente Rotterdam. In zijn afscheidsrede voor het oude stadhuis aan de Kaasmarkt, benoemt burgemeester Zimmerman dat nog eens. Het Algemeen Handelsblad schrijft op 28 augustus 1920: “Dat het oude pand allengs te klein geworden was, cijfers als die burgemeester Zimmerman in zijn afscheidsrede gaf omtrent het aantal secretarie-ambtenaren - dat van 18 in 1835 tot 435 op dit oogenblik steeg - illustreren zulks wel voldoende.”

In mei 1909 neemt de gemeenteraad het definitieve besluit voor de nieuwbouw aan de Coolsingel. Het wetsvoorstel voor het onteigenen van de panden die gesloopt moeten worden, wordt in februari 1910 ingediend. Op 1 januari 1912 start de sloop van de Zandstraatbuurt. De 2400 bewoners van de buurt moeten verhuizen.

Er wordt een prijsvraag uitgeschreven voor het ontwerp van het nieuwe stadhuis. Burgemeester Zimmerman heeft een voorkeur voor Henri Evers. De plannen van Evers zijn vrij klassiek, terwijl in Rotterdam ook stemmen op gaan voor een modern gebouw.

Op 1 februari 1913 worden de bouwplannen ingeleverd. Anderhalve maand later komt de jury met haar oordeel. Op 20 mei 1913 stellen B&W aan de raad voor te kiezen voor het ontwerp van professor Henri Evers. De gemeenteraad bekrachtigt het voorstel op 5 juni 1913.

De eerste van 8336 palen wordt ruim een jaar later geslagen. Dat is op 12 augustus 1914. De laatste paal gaat op 9 februari 1915 de grond in. Koningin Wilhelmina legt in datzelfde jaar op 15 juli de eerste steen voor het nieuwe gebouw.

In de loop van 1920 verhuizen de eerste gemeentelijke diensten van de Kaasmarkt naar de Coolsingel. In maart gaan de Woningdienst, de Burgerlijke stand en de Belastingen over. Op 23 juni zitten alle takken van dienst op hun nieuwe plek.

De gemeenteraad vergadert op 1 september voor het eerst aan de Coolsingel. Er is één agendapunt: de ingebruikname van het stadhuis. Burgemeester Adolf Zimmerman houdt een rede en sluit af met de woorden: “Moge dit huis, gesticht door de penningen van allen, ook voor allen zijn de plaats waar zij hun rechtmatige belangen veilig achten. Moge het nu en in komende tijden zijn het middenpunt van het gemeentelijk leven, waarheen men in het lief en leed der stad het oog wendt vanwaar uitgaat een vooruitziend, rechtvaardig en kloek beleid. Met dien wensch heet ik den gemeenraad in het nieuwe Stadhuis welkom.”

Op 75 meter hoogte staat op de toren van het stadhuis de vredesengel. Dit is het hoogste punt van het stadhuis. Honderd jaar geleden is het één van de hoogste punten van Rotterdam. De toren van de Laurenskerk is 64 meter hoog en het Witte Huis komt tot 45 meter.

Er is gekozen voor een vredesengel als versiersel omdat het stadhuis is gebouwd tijdens de Eerste Wereldoorlog (1914-1918). De hoop is dan dat de opening zal plaatsvinden in vredestijd.

De zolder van het stadhuis herbergt allerlei herinneringen aan de afgelopen honderd jaar. Zo is meubilair te vinden van honderd jaar geleden. Van alle beelden, ornamenten en andere versierselen zijn de mallen opgeslagen.

Bij het bombardement op het centrum Rotterdam op 14 mei 1940 is het stadhuis wel beschadigd geraakt, maar niet verwoest. Aan de Coolsingel hebben ook het postkantoor, het HBU-gebouw en het pand van de toenmalige Bijenkorf het bombardement doorstaan.

Het bekende balkon zou aanvankelijk uit drie losse balkonnetjes bestaan. Een opmerking daarover van koningin Wilhelmina heeft ervoor gezorgd dat er één groot balkon is gekomen.

Het stadhuis heeft enorm veel beelden, ornamenten, schilderijen, glas-in-lood en andere (symbolische) versierselen. Er zijn bijvoorbeeld standbeelden te vinden van Johan van Oldenbarnevelt en Hugo de Groot. Een beeltenis van Erasmus siert de voorgevel.

Ook is er een borstbeeld van Winston Churchill in het stadhuis te vinden. Dat is geplaatst nadat Churchill bij zijn bezoek aan Rotterdam in mei 1946 bij hogere uitzondering is uitgeroepen tot erelid van de Rotterdamse gemeenteraad.

Een paar maanden na de ingebruikname van het stadhuis aan de Coolsingel, komt het college van B&W met het voorstel om trouwen duurder te maken. De locatie is erop vooruit gegaan, dus dan kunnen de kosten omhoog, is de achterliggende gedachte. De prijs wordt met maar liefst 100 procent verhoogd.
Lees meer: Volg bij Rijnmond de dag dat de Rotterdamse raadzaal 100 jaar in gebruik is