ARCHIEF RIJNMOND 6 sept 2020 - Ontdekkingen

Ik vroeg me hardop af: op welke leeftijd zouden kinderen zo’n beetje doorkrijgen dat alles en iedereen een keer doodgaat?

Mijn vrouw dacht: als ze een jaar of drie, vier zijn.
Dan begint het besef.
Het zal natuurlijk niet meteen de omvang hebben van het besef dat volwassenen hebben van het onvermijdelijke einde, maar dan begint het te dagen.

Ik kan me van mezelf helemaal niks herinneren van een plotseling inzicht op die leeftijd. Voorzover ik me überhaupt al iets herinner uit die tijd.

Ik draag wel een verhaal met me mee van later datum. Een verhaal uit 1970 of daaromtrent, toen ik een jaar of elf was.

Onze telefoon hing aan de muur in het halletje van ons huis, en ik heb het beeld van mijn vader die aan dat toestel staat te praten. Het gaat over zijn vader, mijn opa, die in het ziekenhuis ligt, met levercirrose. Na het telefoongesprek vertelt mijn vader dat opa het waarschijnlijk niet gaat redden. Hij gaat waarschijnlijk dood.

Die mededeling zet in mijn herinnering een stroom aan gedachten in werking. Opa gaat dood. En hij niet alleen. Iederéén gaat een keer dood. Ik ook!

Die avond duurt het - alweer: in mijn herinnering - lang voordat ik in slaap val. Ik lig te woelen in mijn bedje. De gedachte dat ík ook een keertje zal sterven laat me niet los. Ik voel een grote schaduw van zinloosheid over mijn nog vrij jonge bestaan trekken. Niks is voor altijd, alles is vergeefs.

Dat zich zo’n moment aandiende op mijn elfde, komt wel zo’n beetje overeen met de literatuur, begrijp ik. Als kinderen tussen de tien en twaalf zijn, daalt het begrip van de eígen sterfelijkheid pas echt in.

Doorfilosoferend vroeg ik me van de week af: zijn er nog meer van zulke momenten aan te wijzen?
Momenten van plotseling inzicht?

Ik heb er nog wel eentje.

Als tiener las ik het boek Turks Fruit van Jan Wolkers. Daarin trof mij een passage waarin de mannelijke hoofdpersoon masturbeerde. Het werd heel plastisch beschreven. Bijna als een handleiding.

Ik kende dat niet.
Maar het leek me wel iets om ook eens te proberen.

Het resultaat was zonder meer verbazingwekkend.
Ik denk ook dat toen ergens in mijn jeugdige hoofd een luikje is opengegaan. Het luikje van seksuele gevoelens.

Een vriend vertelde me laatst over een opmerkelijk moment in zíjn leven. Hij vertelde over de eerste keer dat hij een vrouw naakt zag.
Een nichtje van hem.

Hij was zeer verbaasd te zien dat zijn nichtje geen piemel had.
Tot dan toe hadden de meisjes in zijn fantasieën over een piemel beschikt, net als hijzelf. Maar dat bleek heel anders te zitten.
Hij moest zijn beeld van meisjes ernstig bijstellen.

Ik was er wel door getroffen dat ie me het verhaal vertelde. Helemaal toen hij eraan toevoegde hoe oud hij was ten tijde van deze voor hem verhelderende ontdekking: dertien.

Rijkelijk laat.
Ja, dat gevoel heeft hij achteraf zelf ook.

Wat de vraag doet rijzen: wanneer houden die momenten van plotseling inzicht op? Op welke leeftijd weet je wel zo’n beetje hoe het leven werkt?

Die vriend en ik zijn inmiddels allebei in de zestig.

Ergens hoop je dat je je vermogen tot verbazing en verwondering nooit helemaal kwijtraakt. Maar in de praktijk neemt de kans op grote nieuwe inzichten natuurlijk met de jaren af.

Of moet ik bij die wat trage vriend eens peilen in hoeverre hij op de hoogte is van zijn eigen sterfelijkheid?

SPEELLIJST

DE TUNE
1. Ik mis je - John Verkroost

JAAP VALKHOFF
2. Denk jij nog aan die tijd - Willeke Alberti & Dick Rienstra
3. Domino - Winny Dobber & Accordeola olv Jan Gorissen
4. Japie de portier - Willy Alberti & orkest olv Charlie Nederpelt
5. Onder wuivende palmen - Marcel Thielemans & The Ramblers

HAWAII
6. Minna Nahha - Teddy Walker’s Orchestra met Luut Buijsman
7. Een dansliedje deint - Melodie & Varia, zang Jan Brüning
8. Zonnig Madeira - Luut Buijsman

9. De Muur - Toon Tellegen & Het Wisselend Toonkwintet
10. Moderne pop in een notedop - Mike Boddé