nieuws

Is corona volgend jaar weg en hoe gaan we dan verder met de zorg?

De uitzending van Lof der Geneeskunst
De uitzending van Lof der Geneeskunst
"Het virus is weg en we hebben een vaccin." De Rotterdamse ic-arts Diederik Gommers voorspelt het vrijdag enigszins lachend aan het einde van een uitzending over de coronapandemie. Hem was gevraagd waar we over een jaar staan. Gommers erkent dat hij optimistisch is. Viroloog Marion Koopmans is voorzichtiger: "Ik denk wel dat er een vaccin is. Maar of we rond deze tijd volgend jaar in De Doelen zitten, dat denk ik niet."
Gommers en Koopmans, beiden medewerkers van het Erasmus MC in Rotterdam, waren vrijdag te gast bij Rijnmond voor een uitzending over het symposium 'Lof der Geneeskunst' over COVID-19. Samen met de bestuursvoorzitter van het Erasmus MC en voorzitter van het Landelijk Netwerk Acute Zorg Ernst Kuipers, Dick van Gameren van de TU Delft en econoom Sandra Phlippen.
Normaal gesproken houdt het Erasmus MC het symposium in De Doelen, maar dat ging dit jaar door corona niet door. Sluitstuk van de uitzending waren de toekomst van de zorg en vooral de vraag hoe de pandemie zich gaat ontwikkelen nu de tweede golf een feit is.
De medici onder de sprekers lijken de tweede coronagolf met enig zelfvertrouwen tegemoet te treden. Het virus kan 'ons' niet meer overvallen. Er zijn meer medische hulpmiddelen en ic-bedden. Ziekenhuizen zijn beter voorbereid en artsen hebben meer kennis over hoe ze besmette patiënten kunnen behandelen. Bovendien wordt wereldwijd aan talloze vaccins tegen COVID-19 gewerkt. Blijft de hamvraag: kunnen we volgend jaar opgelucht ademhalen?

Begin 2021 een vaccin

Marion Koopmans verwacht dat er begin 2021 wel één of meerdere vaccins zijn, maar waarschuwt ook. Alles snel weer open gooien, zal niet van de ene op de andere dag gebeuren. "Er is wereldwijd vraag naar dé remedie. Vaccineren wordt dus één van de maatregelen waarmee we kunnen werken om het virus in bedwang te krijgen." Maar er zal ook geselecteerd worden, omdat het vaccin slechts beperkt inzetbaar zal zijn, verwacht de viroloog. "Wie krijgt het wel, wie krijgt het niet?"
Tekst gaat verder onder de video
Maatregelen om het virus te blijven indammen lijken ook volgend jaar nog nodig. Diederik Gommers hoopt met een gevoel voor ironie juist dat hij tegen die tijd zijn Instagramaccount kan sluiten, omdat het virus verdwenen is. Ergens gelooft hij er serieus in, geeft hij toe. "Ik ben, denk ik, positiever dan Marion. Zij is realistischer. Maar misschien zit de waarheid wel tussen ons in."

Structureel ander zorgstelsel

Een van de lessen die we uit de pandemie moeten trekken, is volgens de ic-arts dat het zorgstelsel op de schop moet. De eerste coronagolf heeft op veel fronten hiaten in de zorg blootgelegd. Zo loopt het tekort aan verpleegkundigen al tientallen jaren op. Toch is daar ook creatief mee omgegaan, benadrukt Gommers. "Nederland is een klein landje met een beperkte capaciteit. Die moeten we efficiënt en vooral flexibeler gaan inzetten."
In juni en juli waren de eerste coronavirussen verdwenen. Daar zijn helaas andere virussen voor in de plaats gekomen
Marion Koopmans
De capaciteit vergroten met bijvoorbeeld meer ic-bedden ziet Gommers niet zitten voor een tijdperk na corona. "Er is niets zo erg voor een arts als er wel ic-bedden zijn, maar geen patiënten." De echte winst zit volgens Gommers in out of the box-denken: "Ik hoop op meer samenwerking met de TU Delft en inzet van innovaties in datagebruik. Andere zorg, met mensen die empathische zorg leveren. Dat ze het gesprek aangaan met patiënten en familieleden. Dat hebben we de afgelopen tien jaar laten liggen, we zijn er een beetje lui in geworden."

Crossover vakgebieden

Ook Ernst Kuipers gelooft in samenwerking. Multidisciplinaire samenwerking, legt hij uit in de uitzending. Volgens hem grijpen grote vraagstukken als zorg, klimaat en energietransitie in elkaar en moeten ze daarom tegelijkertijd vanuit verschillende vakgebieden worden aangevlogen. In januari hebben het Erasmus MC, de TU Delft en de Erasmus Universiteit Rotterdam al de krachten gebundeld.
"We zijn in de zorg teveel gericht op het opvangen van een klacht en moeten veel meer toe naar vroege detectie en preventie. Technische faculteiten zijn al verantwoordelijk voor veel innovaties in de zorg. Een viroloog kan juist weer betrokken worden bij stedenbouw."
Kuipers geeft een voorbeeld: "We hebben net een lange, hete zomer achter de rug. Het was warm en heel droog. Als de TU Delft bij bouwprojecten nadenkt over de inrichting van de waterhuishouding, kan Marion Koopmans vanuit de invalshoek van pandemieën meedenken." Lees meer: Bouwen we Rotterdam gewoon nog de hoogte in als corona onze toekomst bepaalt
Dick van Gameren van de TU Delft ondersteunt Kuipers' pleidooi voor een crossover tussen vakgebieden. Hij wijst op drukke, grote steden waar mensen dicht op elkaar wonen en een virus makkelijk overslaat. Waar sociaal zwakkeren vaker met een ongezond leefklimaat te maken hebben, zowel binnen in hun huis als erbuiten.
"Steden als Mumbai, waar flats op vier meter van elkaar af staan, zijn brandhaarden van tuberculose. In Rotterdam zien we ook dit soort ontwikkelingen. We hebben in Nederland 1 miljoen woningen nodig. Ik hoop dat we die niet op de automatische piloot gaan bouwen, maar hard gaan nadenken over dit soort vraagstukken." En dus vanuit verschillende disciplines.

Waarschuwingssysteem voor pandemieën

Terug naar de huidige coronapandemie: wat betekent die verder voor de toekomst van ons zorgstelsel? Koopmans die meer uitbraken op ons af ziet komen door onder meer overbevolking en het verloren gaan van leefgebieden voor dieren, heeft een heel concrete wens. Zij wil zo snel mogelijk naar een waarschuwingssysteem voor pandemieën. Volgens de viroloog zijn die namelijk tot op zekere hoogte te voorzien en rioolwatersurveillance kan helpen als detectiemiddel. Lees meer: Erasmus MC gaat alle coronapatienten twee jaar intensief volgen
Op dit moment gebruikt het Erasmus MC het riool al om de verspreiding van corona door Rotterdam en de mutaties van het virus in kaart te brengen. "We kennen inmiddels de genetische samenstelling van COVID-19 en gebruiken dat samen met patiëntengegevens voor een soort stamboomonderzoek."
Tekst gaat verder onder de video
Op die manier was al duidelijk geworden dat de eerste coronavirussen in juni en juli vrijwel verdwenen waren. "Maar helaas zijn daar nieuwe virussen voor in de plaats gekomen die - denken we - met reizigers hiernaartoe zijn gekomen. Tot juli deden we dus iets goed, laten we dat vooral weer oppakken."
Koopmans wil de rioolwatersurveillance er na de pandemie in houden. "Veel infecties komen uit de dierenwereld. Waar mens en dier samenkomen, gaat het soms knellen. En waar dat het meest in de knel komt, kunnen we kijken of het zinnig is om een thermometer de grond in te steken. Dan kunnen we veel vroeger zijn met het oppikken van de signalen."

💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip voor de redactie? Stuur ons een bericht, foto of filmpje via WhatsApp ons of Mail: nieuws@rijnmond.nl