Tentoonstelling blikt terug op 100 jaar Merwe-Vierhavens: van stukgoedhaven tot creatieve broedplaats

'Past Futures of M4H' heet de expositie, waarin een beeld geschetst wordt van de ontwikkeling die het gebied de afgelopen eeuw heeft doorgemaakt en de uitdaging waar het de komende jaren voor staat.

Samensteller van de tentoonstelling is architect Sven Schouten. Hij verzamelde voor zijn studie een jaar lang foto’s en films, om een beeld te krijgen hoe het gebied zich heeft ontwikkeld. Hij ontdekte dat de Merwe-Vierhavens zich steeds weer opnieuw hebben uitgevonden.

Schouten: "Ooit was dit een uitgestrekt polderlandschap, tot de gemeente Rotterdam besloot hier een haven aan te leggen. Het moest de grootste en meest revolutionaire haven worden die er tot dan was in de stad. Vanaf 1912 werden de Vierhavens aangelegd: de Koushaven, IJsselhaven, Lekhaven en Keilehaven. Het was een drukke stukgoedhaven, later werd het meer een industriële haven. Daarop volgde de Beurskrach en de oorlog en werd het een soort crisishaven, gevolgd door een grote gashaven en fruithaven. En nu is het vooral een creatieve haven."

Een aantal leden van het Keilecollectief besloot vijf jaar geleden zich te vestigen in het toen nog verloederde gebied. Ze kochten het Keilepand naast de Voedseltuin op en knapten het helemaal op. "Deze monumentale overslagloods van bijna 100 jaar oud, zit precies op de scheidslijn van de haven zoals-ie was en de haven van de toekomst. Architecten hebben hier nu op de eerste etage een kantoorbaan, meubelmakers zagen en timmeren op de begane grond en in de kelder zitten de Kaapse Brouwers en het verzamelpunt voor de boeren van Rechtstreex," vertelt woordvoerder en architect Monica Adams.

In een grote ruimte op de begane grond is de tentoonstelling te bezichtigen: grote projecties van historische beelden aan de muur en in het midden een maquette waarop te zien is hoe het gebied steeds weer andere gebouwen krijgt. In de hoek een fototentoonstelling met uitleg hoe andere havensteden zich opnieuw hebben uitgevonden.

De gemeente en Havenbedrijf Rotterdam willen M4H de komende twintig jaar omturnen tot een bruisende woon- en werkstad, waar experiment en innovatie centraal staat. 'De proeftuin van de nieuwe economie', wordt het ook wel genoemd. Samen met het RDM-terrein vormt het de plek voor de zogeheten maakindustrie, waar nieuwe technologieën worden bedacht, uitgetest en toegepast. De tentoonstelling dient als inspiratie voor de toekomstige plannen.

"Dit is met geen enkel ander gebied te vergelijken," stelt Folkert van Hagen van het Keilecollectief. "Het is net zo groot als het stadscentrum van Rotterdam, dat vergeten mensen weleens. Er staan nog veel oude gebouwen, maar er moeten ook nieuwe gebouwen komen. We gaan collectief oplossingen bedenken voor sociale problemen en zaken als circulariteit en duurzaamheid. Ik hoop dat het een nieuwe stad wordt, waar je graag wil zijn, want hier maak je het mee."