nieuws
Het Nieuwe Instituut moet meer museum worden (en directeur vertrekt)
5 december 2020, 09:13 • 5 minuten leestijd
Het Nieuwe Instituut (HNI) moet per 1 januari een nieuwe koers gaan varen. De instelling voor architectuur, design en e-cultuur krijgt dan de status van een volwaardig rijksmuseum. Een nieuwe erfgoedstatus, een nieuwe taakstelling en, naar nu blijkt, ook een nieuwe directeur. In mei 2021 neemt directeur Guus Beumer (1955) afscheid. Onder zijn leiding kreeg HNI geregeld kritiek: het was een doodse boel en weinig spraakmakend. “Die geluiden hebben niets met zijn vertrek te maken”, aldus een woordvoerder.
Minister Van Engelshoven van Cultuur wil dat HNI als nationaal erfgoedmuseum onze nationale toppers in architectuur en ontwerp goed over het voetlicht gaat brengen. Net als het 'Rijks' in Amsterdam dat doet met oude meesters en Beeld en Geluid in Hilversum met de iconen van de Nederlandse radio en televisie.
Het Nieuwe Instituut in het Museumpark Rotterdam huist in een markant gebouw met een bonte lichtinstallatie in de arcade. Het gebouw zelf is bekender dan wat er binnen gebeurt. In 2013 opende HNI als opvolger van het Nederlands Architectuurinstituut (NAi) en werd het aangewezen als de plek in Nederland waar architectuur, design en digitale cultuur samenkomen. In het pand werden de collecties van andere instellingen op deze gebieden bijeengebracht.
Het Nieuwe Instituut
HNI had bij zijn oprichting de potentie van een kaskraker met een rijke architectuurcollectie in een land met wereldberoemde architecten, bij leven en dood, en een even sterke reputatie op het gebied van mode, vormgeving en digitale technologie. Maar al jaren zijn de reacties matig: "Overal boeiende tentoonstellingen behalve in HNI", is een veelgehoord commentaar.
Het Nieuwe Instituut in een vrije val
Sinds 2013 zit het Rotterdamse instituut dan ook in een vrije val als het gaat om de bezoekcijfers, zo bleek uit een analyse van onder meer Rijnmond in september. HNI kwam ook twee keer met de hakken over de sloot toen de Raad voor Cultuur advies moest uitbrengen voor subsidie, ook dit jaar weer. Lees meer: Museumbezoek aan Het Nieuwe Instituut in Rotterdam al jaren in vrije val:Wat een ontgoocheling
Directeur Guus Beumer lag tijdens beide subsidierondes onder vuur. Niet alleen de bezoekersaantallen daalden en werd er gegoocheld met cijfers, hij kreeg ook een zakelijk directeur naast zich vanwege commotie over belangenverstrengeling. Hij had meerdere keren zijn levenspartner opdrachten vergund voor evenementen binnen Het Nieuwe Instituut
Guus Beumer | Foto: Bas Koetsier
Ook Raad voor Cultuur vindt HNI niet spraakmakend
Ook de Raad voor Cultuur noemde HNI in zijn advies uit 2016 geen publiekstrekker en niet spraakmakend. Dit jaar schrijft de raad in een nieuw advies bovendien dat het instituut te solo opereert, los van de sectoren die het zou moeten vertegenwoordigen. Het roer gaat nu om, zo werd in de laatste subsidieronde al min of meer aangekondigd. HNI moet zich op zijn kerntaak gaan richten: het showen van Neerlands trots op het gebied van architectuur, design en digitale cultuur. Meer museum en dus ook meer publiek.
De hoogte van het subsidiebedrag dat HNI ontvangt, blijft vanaf 2021 gelijk, maar komt voortaan uit het potje dat onder de Erfgoedwet valt. De museumfunctie volgt daar automatisch uit. "Het houdt onder meer in dat de instelling een rijkscollectie beheert en toegankelijk maakt voor publiek, onder andere door het trekken van bezoekers. De kwaliteit van de rijksmusea wordt getoetst door periodieke visitatie", zegt een woordvoerder van het ministerie van OCW.
Internationaal gerenommeerde MVRDV bijt het spits af
De eerste tekenen van meer museum zijn en meer publiek trekken, gloren aan de horizon. Rondom de opening van het Museumdepot in het najaar van 2021, komt er in HNI een tentoonstelling over het Rotterdamse architectenbureau MVRDV dat het nu al bejubelde gebouw heeft ontworpen. Het bureau heeft ook de Markthal in Rotterdam ontworpen, wordt internationaal geroemd en werkt geregeld mee aan verrassende tentoonstellingen in binnen- en buitenland. Maar deed dat tot nu toe nog niet in thuisstad Rotterdam.
Naast HNI wordt Museumdepot gebouwd
De koerswijziging valt samen met het vertrek van directeur Guus Beumer. Volgens HNI spelen de kritische geluiden geen rol bij dit besluit. Beumer zit tegen zijn pensioengerechtigde leeftijd aan en het is een strategisch moment om het stokje over te dragen.
De nieuwe koers zal onder een nieuwe directeur gestalte gaan krijgen. Wie dat wordt, is nog niet bekend. Beumer vertrekt in mei volgend jaar. Volgens hem laat hij het instituut uiterst gezond achter met een stevige inhoudelijke basis en een solide financiering. In een lange videomonoloog neemt hij alvast afscheid. Hoewel de officiële lezing is dat hij zich in de nabije toekomst gaat richten op “initiatieven op de terreinen van erfgoed en ecologie”, zegt Beumer in de video zelf nog niet te weten wat hij hierna gaat doen.
De Raad van Toezicht van HNI laat weten dat ze met vertrouwen naar de toekomst kijken. "Met de financiering vanuit de Erfgoedwet is de betekenis van de Rijkscollectie voor Nederlandse Architectuur en Stedenbouw nog eens erkend", laat voorzitter Judith van Kranendonk in een schriftelijk reactie weten. Ook de kritiek vanuit het werkveld slaat HNI niet in de wind. "In de nieuwe plannen voor de aankomende jaren heeft de samenwerking met het ontwerpveld blijvend alle aandacht, waaronder de beroepsverenigingen, andere archieven, musea, en ontwerpers, architecten en digitale makers", aldus Judith van Kranendonk. In december begint de openbare werving voor een nieuwe directeur.
