nieuws

'Buitenwereld weet te weinig van TBS'

ROTTERDAM - De buitenwereld weet veel te weinig af van de praktijken in een TBS-kliniek. Politici en media focussen eenzijdig op de incidenten, maar hebben geen oog voor de positieve verhalen.
Die conclusie trekken vijf patiënten en medewerkers van TBS-kliniek De Kijvelanden in Poortugaal. Zij reageren in afzonderlijke interviews op de beeldvorming rond TBS die de laatste jaren is ontstaan: TBS-patiënten zijn allemaal levensgevaarlijk, ontsnappen voortdurend en mogen nooit meer vrijkomen.
De patiënten zeggen last te hebben van die berichtgeving. “Het heeft mij een baan gekost”, zegt één van hen. De behandelaars moeten op feestjes steeds weer uitleggen waarom zij toch in een kliniek werken. “Ik ben ermee gestopt. Ik ben er wel een beetje klaar mee”, zegt één van de medewerkers.

Aflevering 1: Orlando

“Ik zit hier niet voor zweetvoeten”, is de binnenkomer van Orlando (45). Hij zit twee jaar in De Kijvelanden, naar aanleiding van een zedendelict, waar hij verder niet over wil uitweiden. In het begin ging het stroef. “Ik blowde, maar inmiddels ben ik zelfs helemaal met roken gestopt. Met dank aan de kliniek”. De Kijvelanden zegt dat streng wordt gecontroleerd op drugsgebruik en dat ontdekking ervan grote gevolgen kan hebben voor de behandeling.
Orlando vindt dat hij zijn tijd nuttig besteedt: hij heeft er Frans en Spaans geleerd en inmiddels ook Arabisch. Nog aarzelend maar wel met volle overtuiging leest hij de Koranverzen voor. “Ik kan niet zoveel met verhalen dat ze in TBS-klinieken niks met je doen. Hier is dat in ieder geval niet zo”.
Orlando is zo gemotiveerd, dat hij de taal van de behandelaars inmiddels heeft overgenomen. Woorden als “resocialisatie” en “risicomanagement” komen vlot uit zijn mond. Hij is niet boos als mensen denken dat alle TBS’ers gevaarlijke gekken zijn. “Ik neem die mensen dat niet kwalijk. Zij hebben nog nooit een gesprek gehad met een TBS’er. Als mensen mij horen vertellen dan zijn ze waarschijnlijk ook verbaasd dat ik redelijk kan denken en praten”.
Basgitaar spelen, meestal in zijn eentje op zijn kamer, is zijn grote passie. “Het is een heerlijke ontlading na de stress van de behandeling. Dan vergeet je even alle sores hier binnen”.
Aflevering 2: Mirjam De werkplek van dramatherapeute Mirjam (28) is doorgaans een lokaal vol toneelattributen. "We spelen hier de aanloop tot het delict na. Dat gebeurt met pruiken, hoeden en soms ook een pistool. We proberen de patiënten zo inzicht te geven in wie hij is en waarom hij de fout is ingegaan. Mirjam noemt zichzelf een idealist. "Mijn motto is dat bijna iedereen een tweede kans verdient. In ieder geval de mensen die hier zitten". Ook zij kent uiteraard de verhalen van de wantrouwende burger, die roept dat behandeling toch geen zin heeft. "Als ik uitleg wat ik doe, dan merk ik dat mensen een heel andere blik krijgen op wat TBS is. Gelukkig krijg ik genoeg voldoening binnen de kliniek". De therapeute wijst op de rol van de media. "Journalisten springen altijd onmiddellijk in op gevallen met een slechte afloop. Maar er zijn ook zoveel goede verhalen te vertellen. De statistieken wijzen het uit: de kans op herhaling is na een TBS-behandeling veel kleiner, dan wanneer mensen alleen gedetineerd hebben gezeten. De cijfers bewijzen dat TBS wel degelijk effect heeft. Er gaan ontzettend veel mensen dagelijk op verlof en dat gaat heel goed". Aflevering 3: Stef Stef (40) zat in een psychose, toen hij zijn beste vriend neerstak. Hij heeft er nauwelijks herinnering aan. “Mijn vriend heeft het gelukkig overleefd. Hij heeft het mij ook vergeven. Hij zei: je was jezelf niet”. De psychose is succesvol behandeld in De Kijvelanden. Stef is inmiddels een keer met begeleid verlof geweest. “Als je een tijd binnen hebt gezeten is het wennen als je ineens zoveel prikkels krijgt. Ik was bij de Blokker en ik werd helemaal ‘hyper’. Maar ik ben tevreden hoe mijn leven er nu uitziet. Ik heb er vertrouwen in en durf vooruit te kijken”. Hij kent als geen ander de scepsis buiten de muren over de verloven. Stef wijst op de cijfers: in 2007 waren er 33 ontsnappingen dan wel “onttrekkingen”, tegen 43 in 2006. In 2004 waren het er zelfs 93: een gestage daling dus. “Maar die positieve geluiden hoor je nooit. TBS is gewoon de best scorende sector in vergelijking met verslavingszorg of gevangenissen”. Stef kan zich het ernstige incident in 2006 nog herinneren, toen een patiënt tijdens zijn verlof wegliep en misdrijven pleegde. “Dat had veel impact hier. Vooral voor degenen die aan het resocialiseren waren. Alle verloven zijn negen maanden ingetrokken. Dan kan je dus negen maanden geen vooruitgang boeken. Ik vraag me af of dat het juiste antwoord was”. Aflevering 4: Rianne Het onderwerp is zo “hot” dat er dit jaar een film over is gemaakt: “TBS", met Theo Maassen in de hoofdrol als patiënt Johan van der Sterre. Rianne (27), coördinator van de afdeling Kobalt in De Kijvelanden, heeft de film uiteraard gezien. Met gemengde gevoelens. “Ik dacht heel vaak: zo gebeurt dat niet. Zoals het groepsgesprek, waarin wordt verteld over het delict. Met allemaal bewakers. Of de wijze waarop deze patiënt kan ontsnappen, dat is niet waarheidsgetrouw”. Theo Maassen speelt een crimineel die zowel charmant als agressief is. Jekyll and Hide. “Dat herken ik wel, want dat is het spanningsveld waarin we hier zitten. Er zijn mannen die hele leuke kanten hebben, die zijn echt niet de hele dag bezig met het plegen van een delict. Maar vaak is er ook een duistere kant. Dat is de stoornis waaraan ze hier worden behandeld”. Rianne was er bij toen een Franse minister in 2006 op bezoek kwam in De Kijvelanden. Het buitenland is vaak vol lof over het Nederlandse systeem en dat staat in schril contrast met de kritische houding van de vaderlandse politiek. Of op feestjes… Rianne: “Ik denk dat ik met het uitleggen van mijn werkzaamheden op verjaardagen wel een beetje klaar ben. Je moet je altijd verdedigen: het is zinloos, zonde van het geld. Ik het begin ging ik daar nog op in, nu doe ik dat niet meer. Het brengt toch geen verandering teweeg. Ik heb plezier in mijn werk en geloof erin”. Aflevering 5: John TBS-patiënten die terugkeren in de samenleving na hun behandeling, gaan vaak anoniem door het leven. John weet dat als geen ander. Na een verblijf van ruim tien jaar in De Kijvelanden woont hij nu “ergens in Rotterdam”. John: “Ik woon nu twee jaar zelfstandig, maar hier in de buurt weten ze niet dat ik TBS heb gehad. Dat vertel ik ook niet omdat mensen een heel verkeerd beeld hebben van TBS en ze denken dat iedereen eng is”. De beeldvorming heeft nog meer invloed gehad op zijn dagelijkse bestaan. “Ik heb gesolliciteerd bij een bejaardentehuis, maar toen kwam TBS slecht in het nieuws door een incident. Ik hoefde niet meer te komen”. Hij heeft inmiddels werk gevonden bij de stichting voor ex-gedetineerden Delinquentie en Samenleving. Hij geeft voorlichting op scholen over criminaliteit en TBS. “D’r is wel een schrikreactie omdat ze denken daar staat een enge TBS’er. Maar als ik dan mijn verhaal vertel, dan zeggen ze: hoe kan zo’n troetelbeer nou TBS hebben?” John kreeg de TBS voor poging doodslag op zijn pleegouders. Beiden overleefden het, doordat het wapen niet afging. Hij zegt sterk veranderd te zijn in de kliniek. “Ze namen me daar serieus en door medicijnen en therapie hebben ze veel bereikt. Ik heb een nieuwe vriendin, ben zelfs opa geworden onlangs. Mijn schoonfamilie accepteert mij zoals ik ben, met mijn TBS. Ik krijg een eerlijke kans en die pak ik met beide handen aan”. Foto: cel in De Kijvelanden

💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip voor de redactie? Stuur ons een bericht, foto of filmpje via WhatsApp ons of Mail: nieuws@rijnmond.nl