SS-tijgerinnen tijdens Nacht van de Wansmaak

De compilatie van bizarre en smakeloze filmfragmenten gaat vrijdag op het Filmfestival Rotterdam in première. Daarna maakt de Nacht een drie maanden durende tournee door Nederland en België.

Wat twaalf jaar geleden begon als een uit de hand gelopen grap, is inmiddels uitgegroeid tot een fenomeen met vele duizenden trouwe volgelingen.

,,Er is geen universele definitie voor wansmaak'', legt samensteller en presentator Jan Doense uit. Samen met zijn Belgische collega-cinefiel Jan Verheyen grasduinde hij maanden in allerlei obscure archieven van privé-verzamelaars en filmmusea over de gehele wereld om voor het Nederlandse en Belgische publiek de onwaarschijnlijkste scènes en voorfilmpjes te selecteren.

,,Onder wansmaak valt alles dat de juiste combinatie biedt van onbedoelde slechtheid en hoge amusementswaarde. We draaien ook heel bewust alleen maar fragmenten en trailers: als we hele films zouden vertonen, zouden we al na een half uur tegen een lege zaal staan te praten.''

Het onwaarschijnlijkste aan de wansmakelijke verzameling films is dat ze in de jaren zestig en zeventig allemaal met flink wat succes in de Nederlandse theaters hebben gedraaid. ,,In de tijd voorafgaand aan de video kende elke stad van Nederland buurtbioscopen, die toentertijd de functie van het videoschap bekleedden'', vertelt Doense. ,,Daar draaide de grootste mogelijke pulp, maar omdat dat de enige manier was om films überhaupt te zien, kwamen mensen er toch in grote getale op af.''

Politieke correctheid was in die tijd nog geen onderwerp van maatschappelijke discussie. ,,We hebben dit jaar een apart blok zogenoemd concentratiekampentertainment, met daarin films als 'Ilsa - tijgerin van de SS' vallen. In de jaren zeventig trok die maandenlang volle zalen. Als je dat nu in een normale bioscoop zou vertonen, zouden er direct tientallen belangenorganisaties over je heen vallen. Er wordt in die films gemarteld, verkracht, medische experimenten verricht, allemaal ter vermaak van het volk.''

Het publiek dat op de Nacht van de Wansmaak afkomt, is ook zeer divers. ,,Enerzijds trekken we studenten en jongeren die echt hun ogen uitkijken omdat ze dingen krijgen voorgeschoteld waarvan ze in hun stoutste dromen niet hadden durven vermoeden dat het bestond.

Anderzijds komen er veel veertigers en vijftigers op af, die de collectie in een zweem van nostalgie ervaren: zij waren het publiek dat die films dertig jaar geleden verslond.''

De vierde Nacht van de Wansmaak doet na het Filmfestival Rotterdam onder meer bioscopen in Amsterdam, Utrecht, Groningen, Enschede, Nijmegen, Antwerpen en Brussel aan.