Huishoudens op zwart zaad door euro

Veel mensen blijken moeite te hebben met het rekenen in euro's en hebben daardoor niet in de gaten of een aankoop goedkoop of duur is.

Het ministerie van Financiën peinst niet over een nieuwe campagne. Die is drie jaar lang intensief gevoerd over de komst en de waarde van de munt. PvdA-Tweede-kamerlid S. Noorman-Den Uyl vraagt van de overheid desondanks de consument budgettair te begeleiden.

De Nederlandse Vereniging voor Volkskrediet (NVVK), de opvolgers van de vroegere 'bank van lening', kwam donderdag met de cijfers naar buiten. De koepel van kredietverleners, schuldhulpverlening en budgetbeheer liet het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud) onderzoek doen naar de gevolgen van de nieuwe munt.

Het afgelopen jaar is meer uitgegeven, niet alleen aan broodnodige dagelijkse boodschappen maar ook aan luxe zaken, zoals uitgaan. Niet de gestegen prijzen zijn daarvan de oorzaak, maar de consument zelf die moeilijk kan beoordelen of een prijs in euro's hoog of laag is en het geld daardoor makkelijker uitgeeft. Vooral jongeren geven meer 'fun-geld' uit aan bijvoorbeeld een nieuw mobieltje of aan uitgaan. En in de horeca vliegt het geld uit de zak.

Ruim 80 procent van de consumenten rekent bijna een jaar na de invoering de euro nog altijd om naar naar guldens. Pas thuis dringt het besef door hoeveel werkelijk is uitgegeven. Vooral ouderen hebben daar last van; vaste lasten gaan nog wel, maar boodschappen doen is een probleem. In de winkel lijkt het allemaal zo goedkoop.

In totaal zijn 350.000 huishoudens er naar eigen zeggen op achteruit gegaan. Een direct gevaar dreigt volgens het Nibud voor 150.000 huishoudens die voor het eerst of steeds vaker rood staan dit jaar. Ook bevinden 28.000 personen die onbetaalde rekeningen hebben liggen of een nieuwe lening af hebben gesloten, zich op glad ijs. Het CBS heeft nog nooit zoveel mensen in het rood geteld als in augustus dit jaar. De tekorten op de betaalrekeningen waren toen opgelopen tot 5,8 miljard euro. Het CBS kan echter niet met zekerheid zeggen of dat door de euro komt.

Ruim 165.000 huishoudens, met een inkomen onder 28.000 euro bruto per jaar, geven aan sinds de invoering van de euro minder geld over te houden voor leuke dingen. Ook hebben sommigen hun spaargeld aangesproken. Bij hen leidt dit vooralsnog niet tot problemen.

Juist de lagere inkomens met nauwelijks financiële speelruimte, lopen het risico verder in de schulden te raken. Bijstandsmoeders bijvoorbeeld, die hun kinderen net zoveel willen geven als de buurkinderen. En reserves zijn er niet. De schuldhulpverleners krijgen sinds het voorjaar duidelijke signalen dat juist voor deze inkomens de euro de duw naar onder de streep is.

Opvallend in het onderzoek is ook dat driekwart van de ondervraagde 4400 huishoudens denkt voor het einde van het jaar nog niet vertrouwd te zijn met de euro. Het Nibud vindt het zorgwekkend dat het denken in euro's slechts mondjesmaat is toegenomen.

Professor A. Bakker, onderdirecteur van de Nederlandsche Bank, ligt het niet aan de euro maar aan de economische teruggang. ,,We moeten ervoor waken de euro als zondebok te zien.'' Volgens Bakker nam de totale roodstand begin jaren negentig veel sneller toe dan nu. En net als toen lijkt ook de vertraging in de groei van de economie de meest voor de hand liggende verklaring. ,,In ieder geval niet de introductie van de euro, want de toename van de roodstand begon al voor januari en is in de loop van dit jaar nauwelijks verder versneld'', meent de bankdirecteur.